Nowe zasady dziedziczenia spadku: co się zmienia?

• Nowe zasady dziedziczenia
• Beztestamentowe dziedziczenie uległo zmianie
• Wprowadzone uprawnienia spadkobierców
• Sposób podziału majątku zmarłego
• Dziedziczenie przez osoby bliskie
• Podsumowanie

Zapowiada się rewolucja w dziedziczeniu spadków. Nowe zasady mogą mieć wpływ na życie wielu osób. Czy już wiesz, co zmieni się dla Ciebie? Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej!

Nowe zasady dziedziczenia

Nowe zasady dziedziczenia spadku wprowadzone w Polsce od 1 marca 2021 roku, wyznaczają nową hierarchię dziedziczenia. Według nich, o ile nie zostanie sporządzony testament przez spadkodawcę, pierwszeństwo priorytetowe w dziedziczeniu mają dzieci (w tym adoptowane), a następnie małżonek. Kolejnymi na liście są rodzice oraz rodzeństwo i jego potomstwo. W sytuacji braku bliskiej rodziny, prawa do dziedzictwa przysługują krewnym do czwartego stopnia pokrewieństwa.

Dotychczasowa hierarchia dziedziczenia dawała pierwszeństwo dla małżonka oraz rodziny, co polegało na skrócie czasu oczekiwania na uzyskanie prawa własności nad spadkiem. Nowe zasady niosą ze sobą wiele kontrowersji zwłaszcza w kontekście posiadanych dóbr materialnych jak domy czy działki budowlane które znajdują się we współwłasności bliskich członków rodziny. Zgodnie z najnowszymi procedurami dotyczącymi dziedziczenia warto przemyśleć swoje decyzję i opracować dokumentacje ewentualnego testamenru już teraz aby uniknąć nieporozumień w przyszłości.

Beztestamentowe dziedziczenie uległo zmianie

W Polsce obowiązują już od pewnego czasu nowe zasady dziedziczenia spadków. Jednym z aspektów w tym zakresie, który uległ zmianie, jest beztestamentowe dziedziczenie. Dotychczas majątek pozostawiony przez osobę nieposiadającą potomstwa i bliskich krewnych przypadał Skarbowi Państwa. Nowe regulacje prawne w tym obszarze wprowadziły szereg usprawnień, głównie dla dalszej rodziny zmarłego.

Zgodnie z obowiązującymi teraz przepisami beztestamentowy spadek przysługuje najbliższym członkom rodziny: małżonkowi lub dzieciom, a także wnukom lub pradziadkom, którzy byliby jego naturalnymi spadkobiercami w linii prostej o ile żyjący krewni wyżej wymienionej grupy zostaną wyłączeni ze spadku (np. oddali go na rzecz innej osoby). To rozwiązanie znacznie poszerzyło krąg osób uprawnionych do nabycia majątku po bliskim sobie członku rodziny, ale wymaga dokładniejszego wyjaśnienia dla uniknięcia nieporozumień.

Wprowadzone uprawnienia spadkobierców

Od 1 stycznia 2021 r. weszły w życie nowe zasady dziedziczenia spadku, które wprowadziły szereg zmian i usprawnień dla spadkobierców. Najważniejszą zmianą jest wprowadzenie tzw. „fiducjarnego dziedziczenia”, które pozwala osobom bliskim zmarłego, np. partnerowi nie formującemu z nim małżeństwa czy rodzeństwu, na przejęcie roli dziedzica bez konieczności prowadzenia długotrwałych procesów sądowych. Nowe przepisy nakładają również obowiązek na notariusza lub adwokata doręczającego akt poświadczenia dziedziczenia na skrzynkę podawczą urzędu skarbowego.

Dodatkowo, uległo rozszerzeniu katalogu osób chronionych, czyli takich, którym należy się zachowek – minimalna część otrzymywana przez spadkobiercę zabranego do wydziedziczenia. Obecnie do tej grupy zalicza się również byłą żonę lub męża oraz byłych konkubentów i konkubiny. Według dotychczasowych przepisów zachowek przysługiwał jedynie dzieciom, rodzicom i małżonkowi zmarłego lub jego zstępcom. Wszystkie te zmiany mają na celu uproszczenie procedur dziedziczenia oraz zagwarantowanie odpowiednich praw dla bliskich osoby zmarłej.

Sposób podziału majątku zmarłego

Każda osoba, która posiada majątek i ma rodzinę, powinna być świadoma konieczności spisania testamentu. W najnowszych zasadach dziedziczenia spadku obowiązuje podział na trzy części: I – dziedziczenie ustawowe, II – dziedziczenie z braku testamentu, III – dziedziczenie ze wskazaniem osób lub organizacji mogących odziedziczyć po nas majątek. Dzięki nowym przepisom łatwiej jest określić, kto w jakiej części będzie mieć prawo do nabycia danego odcinka słuszności.

Podział III dotyczy sytuacji, gdy chcemy wyznaczyć kolejność i porządek osób lub organizacji zdolnych do posiadania naszego spadku. Pokrewne nam osoby będą oczywiście preferowane przed prawnikami czy charitatywnymi fundacjami. W przypadku standardowego uporządkowania są to: małżonek (połowa), dzieci (po połowie) oraz rodzice (po połowie). Powinniśmy również pamiętać o możliwości przekazywania rozdzielonych już odcinków jednemu nazwisku np. dwóm dzieciom a jego złamaniu poprzez obecność w testamencie innych beneficjentów (np. ciocia lub kuzyn).

Dziedziczenie przez osoby bliskie

Od 2018 roku ustawa o dziedziczeniu i testamencie wprowadziła szereg zmian w sposobie przekazywania spadków. Jedną z nowych regulacji jest zwiększenie grona osób uprawnionych do dziedziczenia po bliskich krewnych. Wcześniej były to wyłącznie osoby, które miały więź małżeńską lub pokrewieństwo bezpośrednie. Teraz do kategorii tej należą również osoby mające status partnerów życiowych oraz te, które zawarły konkubinat.

Należy jednak pamiętać, żeby osoba chcąca uzyskać prawa do dziedziczenia przez konkubinat musiała udowodnić długotrwały związek ze zmarłym (przynajmniej 3 lata) oraz fakt ubóstwa, tzn. braku zdolności do samodzielnego utrzymania się – w §4 ustawy można odnaleźć szczegółowe omówienie tego zagadnienia. Co więcej, nieco inaczej niż przy dziedziczeniu przez krewnego zachowuje się sytuacja względem testamentu – tam też wystarczy wpisanie adekwatnego postanowienia decyzji spadkowej.

Podsumowanie

Nowe zasady dziedziczenia spadku to odpowiedź na oczekiwania wielu Polaków. Zmiany polegają przede wszystkim na wprowadzeniu większej swobody w regulowaniu kwestii dziedziczenia w drodze umowy spadkowej oraz ułatwieniu ustalenia posiadanych przez spadkodawcę długów i zobowiązań finansowych. Nowe przepisy między innymi poprawiają również sytuację niektórych spadkobierców, którzy od teraz będą mogli otrzymać udział w majątku po bliskim krewnym bezpośrednio, a nie tak jak dotychczas – poprzez kolejne pokolenie.

Jakie są nowe zasady dziedziczenia spadku?

Od marca 2021 roku weszły w życie zmiany w kodeksie cywilnym dotyczące dziedziczenia. Teraz osoby bliskie zmarłego mają pierwszeństwo przy dziedziczeniu, a także pojawiła się możliwość wykluczenia niektórych członków rodziny ze spadkobrania.

Kto ma pierwszeństwo przy dziedziczeniu spadku?

Zgodnie z nowymi przepisami, najpierw do dziedziczenia zostają powołane:

• małżonek,
• dzieci oraz wnuki (jeśli dziecko nie żyje)
• rodzeństwo (jeśli brak powyższych)

Czy można wykluczyć kogoś z dziedziczenia?

Tak, istnieje możliwość wykluczenia nawet najbliższych krewnych ze spadkobrania przez rozrządzenie testamentem lub umową u notariusza.

Czy osoby pochodzące spoza rodziny również mogą odziedziczyć mienie?

Tak, ale tylko jeśli w testamencie bądź umowie u notariusza zostaną one wymienione jako beneficjenci. W przypadku braku takiej klauzuli o pozostawieniu majątku osobom spoza rodziny, majątek przechodzi na rzecz Skarbu Państwa.

Czy obowiązujący podział spadku zmienił się w jakimś stopniu?

Tak, wprowadzone zostały drobne zmiany w kwestii części należnej każdemu z uprawnionych do dziedziczenia. Obecnie liczba uprawnionych do dziedziczenia ma znaczenie dla wielkości ich udziałów w spadku.